Zor Zamanlarla Başetmede Önemli Bir Kavram, “YILMAZLIK” “Yaşamınızdaki her sorun, içinde bir armağan saklar.” Richard Bach

Kıymet SAĞLIK EROZ
Hepimiz zor günlerden geçiyoruz. Pandemi ile birlikte korkmamak, kaygılanmamak çok da mümkün değil fakat bu süreçten sağlıkla çıkabilmemiz için de bu gerçekle baş etmek zorundayız. Hayatımızın %10’u başımıza gelenlerden, %90’nı ise bu olaylara verdiğimiz tepkilerden oluşur. Psikoloji de buna 90/10 kuralı denir. Hayatımızı, yaşadığımız olaylardan çok, bu olaylar karşısında takındığımız tutum ve tavırlar doğrultusunda yaşarız. Örneğin, şuan hepimizin tek gündemi olan Covid-19 başımıza gelen olayın %10’luk kısmıdır ve etki alanımız dışındadır. Bu olay karşısında verdiğimiz tepkiler ve gösterdiğimiz davranışlar ise %90’lık etki alanımızda olan kısma girer. İnsanlar benzer olaylarda farklı tepkiler verip, farklı davranışlar sergilerler. Bu farklılıkların nedenlerinden bir tanesi de işin “Yılmazlık, Duygusal Dayanıklılık” boyutudur.
Pozitif psikolojideki en önemli kavramlardan bir tanesi olan Resilience, türkçeye “yılmazlık” olarak çevrilmiştir. Stresli ve travmatik olaylarda kendini toplayacak gücü bulmak, esnek olmak, dayanıklı olmak ve vazgeçmemektir. Kişinin kendisine güvenini ve deneyimlerinden öğrenmeyi, ders çıkarmayı da içerir. Pozitif ve umutlu olabilmek ile ilişkilidir. Yılmazlık, kişi zorlandıkça ve konfor alanının dışına çıktıkça gelişebilen ve test edilebilen bir özelliktir. Doğuştan gelebileceği gibi öğrenilebilen ve öğretilebilen bir haldir. Avrupa ülkelerinde yılmazlığı sağlamak için çocuk yaştan itibaren dağcılık gibi zor sporlar yaptırılır. Böylece kişinin bu zorluklar karşısında özgüven kazanması sağlanır.
Bilinenin aksine yılmazlığa sahip insanlar, hiç sorun yaşamayıp hayatına aynı düzende devam eden insanlar değillerdir. Bir fırtınada kalan ağaçlar gibi kırılmadan esneyerek bu zorluğu atlatan ve fırtına sonrası eski yaşamlarına dönebilen insanlardır. Güçlerini yaşamdaki her tür soruna, strese karşı esnek olabilmelerinden alırlar. Yılmazlık, pratik olmayı, esnek olmayı, uyum sağlamayı, işbirliğini gerektirir ve insanı dünya ile daha farkındalıklı derin bir ilişki kurmaya teşvik eder.
Yılmazlığın birkaç önemli yönü de vardır ve bunları hayatınızda uygulamaya başladığınızda duygusal dayanıklılığınız artacak strese karşı, zorluklara karşı duruşunuz değişecektir.

• Kontrol ve etki alanlarının farkında olarak, olaylar karşısında esnek olabilmek.

• Zorluklar içindeki anlamı bulmak. Yaşadığınız zorluklar size ne öğretiyor?

• Kısa vadeli, sonuç odaklı planlamalar yapmak ve harekete geçmek.

• Yaratıcılığı ortaya çıkarmak ya da yaratıcılığı derinleştirecek etkinliklerde bulunmak.

• Duygu farkındalığına sahip olmak, pozitif duyguları çoğaltmak, geliştirmek.

• Negatif duygularla başa çıkmayı öğrenmek.

• Olumlu ilişkiler kurmak ve sürdürmek.

• Kendine ve sevdiklerine şefkatli olmak.

• Umut ve iyimserlik bir seçimdir. Yaşama karşı iyimser olmak.

• Değişimin hayatın parçası olduğunu kabullenmek.

• İç görüyü (öz farkındalık) geliştirmek. Sınırlayıcı düşüncelerin, kişisel engellerin farkında olmak.
Peki, Yılmazlık nasıl gelişir?

• Üç Dakika Kuralı

Zor bir durumla karşılaştığınızda durun. Olayın bir adım dışına çıkıp, 3 dk boyunca nefes alıp, verin. Dikkati nefese vermek düşüncelerinizin farkına varmanızı sağlar. Olumsuz düşünceleriniz hemen değişmese de düşüncelerinizin “sizinle özdeşlemesini” engellersiniz. Olumsuz düşüncelerle olan ilişkiniz değişir. Kendinizi düşüncelere hapsetmezsiniz.

• Bilinçli Farkındalık (Mindfulness) Egzersizleri Yapmak

Yakınınızdaki herhangi bir nesneyi seçin (kurşun kalem, bilgisayar fareniz veya kravatınız) ve bir dakika boyunca ona odaklanın. Onu ilk kez görüyormuş gibi yapın. Şekli, dokusu ve yapısına dikkat edin. Bu egzersizde merak duygusu zihninizi boşaltmanıza ve çevrenizdeki günlük nesnelerle yeniden bağlantı kurmanıza yardımcı olabilir.

• Bilişsel Yükleri Azaltmak

Zihnimize gün içinde çok fazla bilgi gelir ama beyin bunların çok azını işleyebilir. Uzmanlar gün içinde yapılacak aktiviteleri ve işleri bölerek belli bir zaman dilimi verilerek yapılmasının beynimizi, bilgi işleme konusunda rahatlatacağını söylüyorlar.

• Olumlu Duyguları Çoğaltmak

1 negatif duyguya karşı 3 pozitif duygu yaşamak araştırmalarla kanıtlanmış pozitif bir etkidir. Günlük hayatınızda karşılaştığınız stresli ya da moral bozucu bir durum olduğunda, aynı günün içinde 3 farklı pozitif deneyim yaşamaya odaklanmanız duygusal dayanıklığı artıran etkili bir yöntemdir.
Hayattaki her şey bizler için. İyi de kötü de. Zorluk da kolaylık da. Yemek, içmek ve nefes almak gibi ihtiyacımız var hepsine. Bu süreçte, farkında olduğumuzda ve geliştirdiğimizde “Yılmazlık” bize ışık tutup, nefes aldıracaktır.