Kıymet Sağlık Eroz
Günümüz dünyasında hem ilişkilerde hem de iş yaşamında en çok aranılan yetkinliklerden bir tanesidir; “Karar Verme” Yeteneği.
Yaşamda her zaman kararlar alırız. Karar verme, uyandığımız anda başlar. Yapılan bilimsel araştırmalara göre yetişkin bir insan, büyük ya da küçük fark etmez günde 35.000 bin konuda karar verir. Bugün ne yesem, saçımı nasıl toplasam, işe hangi yoldan gitsem, bugün kimleri arasam gibi uzar gider bu liste. Ama her zaman alınan kararlar bu kadar küçük olmayabilir. Bazen geleceğimizi, bir projenin gidişatını ya da başka bir insanın hayatını etkileyecek önemli kararlar almak gerekebilir. Bu nedenle “Karar Verme Becerisi” yaşamda önemli bir yere sahiptir.
Karar verme yeteneği, objektif düşünme ve analiz becerisini gösteren bir liderlik özelliğidir. Hızlı ve doğru kararlar verebilme kapasitesine sahip olmak etrafınızdakilerle güçlü bağlar kurmanıza yardımcı olarak sizin ve karar sürecine dahil olan birçok kişinin gelişimine büyük katkı sağlar.
Karar verme becerileri içinde; problem çözme, liderlik, akıl yürütme, sezgiler, takım çalışması, duygusal zeka, zaman yönetimi, organizasyon yeteneği ve yaratıcılığı barındırır. Eğer yaşamda iyi bir karar verici iseniz, tüm alternatifleri hızlı ve doğru bir şekilde analiz ederek doğru seçimler yaparsınız. Yaptığınız seçimlerde yaşadığınız pişmanlık sayısı çok azdır, hatta hiç yoktur.
Peki, Karar Verme Becerilerinizi Nasıl Artırabilirsiniz?
İster özel hayatta ister kariyer hayatınızda olsun alacağınız kararların sayısı ve büyüklüğü siz ilerledikçe artmaya devam edecektir. Belirlenen zamanlar içerisinde aşağıda belirtilen şekilde bir yol izlemek, karar alma süreçlerini hızlandıracağı gibi doğru ve etkin karar verme becerilerinizi de geliştirecektir.
Hedefi Belirleyin
Alacağınız karardaki nihai hedef ne? Yeni bir arabaya sahip olmak mı, iş değiştirmek mi, bir yöneticiyseniz ekibi büyütmek ya da ekipteki üretkenliği artırmak mı? Hedefinizi net belirlerseniz, bu hedefe ulaşmak için almanız gereken kararların listesi ortaya çıkacak ve karar alma süreçlerinde sizi yavaşlatan konular devre dışı kalacaktır.
Durumu Tanımlayın ve Analiz Edin
Hedefi belirledikten sonra alacağınız kararın önem düzeyine bağlı olarak en mantıklı çözüme ulaşmak için araştırma yapma ihtiyacı doğacaktır. Burada kararınızı filtrelemenize yardımcı olacak bir dizi liste yapabilirsiniz. Kafanızda ya da yazılı bir liste oluşturun, her kararın artılarını ve eksilerini tartın.
Yeni bir şirkette çalışmak için karar verme sürecindeyseniz, bu işin sizin gelişiminize ve kariyerinize katkılarını yazın. Eğer yeni bir proje için bir ekip oluşturuyorsanız, kimin bu projeye nasıl olumlu bir katkı yapacağını ve hangi becerilerdeki insanlara ihtiyacınız olacağını listeleyin. Her seçeneğin artılarına ve eksilerine bakın. Özellikle veriye dayalı yapılan fayda ve sonuç analizleri karar alma süreçlerini hızlandıracak ve doğru kararlar almanızı sağlayacaktır.
İçgüdülerinizin ve Duygularınızın Ayrımında Olun
Bir karar vermemiz gerektiğinde özellikle önemli ve zor kararlarsa bunlar; ne yapacağınız konusunda konusunda çok iyi bir içgüdüye sahip olmanız önemli. Güçlü içgüdülere sahip ve bunun bilincinde olan insanlar doğru kararlar alırlar ve kararlarına güvenilen kişiler olurlar.
Bununla birlikte, içgüdüsel duyguları duygusal tepkilerden ayırt etmek önemlidir. Forbes’a göre, “özellikle zor bir kararla karşı karşıya kaldığınızda kendi ateşinizi ölçmeniz gerekir.” Aldığınız kararlar içgüdüsel iyi düşünülmüş değilde tetiklenmelerden kaynaklı duygularla verilen anlık kararlar ise aldığınız bu karardan zarar görmeniz olası.
Bunun ayrımına varabilmek için karar anlarında acele etmeden, kendinize sorular sormayı, kendi kendinize koçluk yapmayı alışkanlık haline getirmeniz gerekiyor. Bir karar verme öncesinde sinirlendiğinizi veya endişelendiğinizi hissediyorsanız, bir adım geriye çekilin ve karara dışardan bir göz atın ve bir bütün olarak bakın. Derin bir nefes alarak; “şu an mevcut koşullarım içinde bu konu için vermem gereken en mantıklı karar ne olur?” sorusunu kendinize sorarak daha rasyonel ve kendinden emin bir zihinle kararınızı alın.
Karar Almanızı Zorlaştıran Sesleri Susturun
Son tahlilde karar verici siz iseniz ve herkesi etkileceyecek bir karar almak durumundaysanız eşinizin, dostunuzun, çalışma arkadaşlarınızın görüşlerini almak, bakış açılarını öğrenmek önemlidir. Ancak bazen de birçok kişinin fikrini almak çok gürültüye sebep olacak, bilgi kirliği yaratacak, karar alma sürecinizi olumsuz etkileyecektir.
Karar vermenizi etkileyecek insanlarla yaptığınız konuşmalardan, duyguları ayırarak kararlarınızı hızlı ve etkili bir şekilde formüle edebilmelisiniz. Bunun içinde araştırma yapmanız ve ele aldığınız durumla gerçekleri eşleştirmek için ayrıntılara çok dikkat etmeniz gerekir.
Bu noktada çözüm olarak topladığınız verilerle konuya uygun soracağınız sorulara vereceğiniz cevaplar karar konusunda netleşmenize katkı sağlayacaktır.
• Seçenekler hakkında yeterince bilgim var mı?
• Bu kararı alırken kendime karşı yeterince dürüst olduğumu düşünüyor muyum?
• Bu kararı verirsem sonra ne olacak?
• Hangi inançlar veya önyargılarım doğru ve hızlı karar almamı sınırlayabilir?
• Bu karara objektif olarak, dışardan bir göz olarak baksaydım kararım ne olurdu?
• Alacağım bu karar kimin için iyi? Benim için mi yoksa herkes için mi?
• Uzun vadede etkisi nasıl olacak?
• Benim için ve bu karardan etkilenecek herkes için adil mi?
Karar İçin Kendinize Zaman Verin
Çevrenizdekilerden gelen gürültüyü kestikten sonra, en bilinen kuralı uygulayın ve bu kararı vermeden üzerine bir gece uyuyun. Tabii ki, her karar günlerce ruminasyona izin vermez. Karar vermek için bir veya iki gününüz varsa, zaman ayırın. Heyecandan, korkudan ya da sadece listenizden çıkarma arzusundan kaynaklanan aceleci kararlar vermeyin. Seçeneklerinizi düşünmek ve son kararınızı geldiğiniz nokta itibari ile vermek için zaman ayırın.
Kararı Ver, Bunu Yapabilirsin
Tüm analizler, değerlendirmeler ve fikirler ışığında zor olsa bile artık bir karar vermeye hazırsınız. Yola devam et ve bu kararı ver. Kararınızı paylaşmanız gereken kişiler varsa, yazılı veya sözlü bir duyuru içeriyorsa, güçlü ve kararlı bir dil kullandığınızdan emin olun. Zayıf bir dil kullanarak iyi araştırılmış ve düşünceli kararınızı baltalamayın. Herhangi bir karar için özür dilemeyin.
Bunun yerine, kararınızla ilgili herhangi bir soru veya endişeniz için kendinizi hazır tutun. Yukarıdaki adımları izlediyseniz, kararınız ile ilgili ortaya çıkan her soruyu cevaplamak için iyi bir donanıma sahip olacaksınız zaten.
