KROM VI

Metehan Yazıcıoğlu

Genel Müdür Yardımcısı

CPC Belgelendirme
Gümrük Birliği ve AB Uyum Yasaları çerçevesinde çimento sektörünü ilgilendiren başta Yapı Malzemeleri Yönetmeliği olmak üzere birçok yönetmelik yayınlanmıştır. Çimentoyu ilgilendiren yönetmeliklerden biri de Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Hakkındaki Yönetmeliktir. Bu yönetmelik 23 Haziran 2017 tarihli ve 30105 sayılı Resmi Gazete de yayınlanması ile yürürlüğe girmiştir. 2006 yılında AB Komisyonunca yayınlanan REACH yönetmeliğinin karşılığıdır.
Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Hakkında Yönetmelik, EK 17 Girdi 47; Çimento ve çimento içeren ürünlerin muhteva ettiği Krom VI (Cr6+) miktarını 2 ppm (%0,0002 – 2 mg/kg) ile sınırlandırmaktadır ve yönetmeliğin bu hükmü 01.01.2022’den itibaren geçerli olacaktır. İlgili Girdinin Paragraflarında belirtildiği üzere bu kural sadece paketli olarak (Kraft torbalarda) satılan çimentolar için geçerlidir ve Krom VI miktarını sınırlayan indirgen madde kullanılması durumunda ambalaj tarihi, raf ömrü ve saklama koşulları ile ilgili bilgiler torba üzerinde belirtilmelidir.
Çimentoda Krom VI içeriği, temel olarak hammaddeden ve ikincil olarak döner fırın refrakter örgülerinden kaynaklı olup, döner fırındaki yüksek sıcaklıkla ve oksijenli ortamda oluşmaktadır. Bu bağlamda, alternatif hammadde ve yakıt içeriğindeki krom muhtevasının kontrolü önem arz etmektedir. Bunun yanında, krom içeren alaşımlı değirmen bilye ve plakaları da, çimentoda Krom VI oluşumuna neden olur. Krom VI’nın insan ve çevre üzerinde üç temel etkisi bulunmaktadır;
• Yüksek pH’a bağlı olarak; tahrişe bağlı egzama

• Suda çözünen Krom VI’ya bağlı olarak; alerjik egzama

• Yine suda çözünen Krom VI’ya bağlı olarak; sucul ortamda uzun süre kalıcı toksik etki
Çimentodaki çözülebilir Krom VI içeriği proses ve hammadde kontrolü ile azaltılabilmektedir. Fakat piyasaya arz edilen nihai ürün (çimento) bünyesindeki Krom VI’nın en az seviyede olabilmesi için indirgen madde kullanımı gerekmektedir. Demir Sülfat, Kalay Klorür, Antimon Trioksit gibi çeşitli indirgen maddeler bu amaçla kullanılmaktadır.
Ülkemizde 2020 yılında üretilen torbalı çimento oranı iç satışta %20 iken ihracatta %14’tür. Yani ülkemizde üretilen toplam çimento miktarının % 20’si ve ihracatta AB ülkelerine giden torbalı çimento Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve Kısıtlanması Hakkında Yönetmelik kapsamına girmekte, dolayısıyla paketlerinin üzerinde ambalaj tarihi, raf ömrü ve saklama koşulları belirtilmelidir.
Ayrıca Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanması Hakkında Yönetmelik gereği torba üzerinde Krom VI ile ilgili belirtilmesi gereken bilgilerin bulunması gerekmektedir.
Çimentoda Krom VI, TS EN 196-10 standardında tanımlanan analiz yöntemleriyle nicel olarak ölçülebilmektedir. Temel olarak tarif edilen analiz yöntemleri, çimento ile hazırlanan harcın suyuna yapılan müdahale sonrası spektrofotmetre yardımıyla tayinine dayanır. Bu standardın dışında çeşitli aletli analiz yöntemleri de mevcuttur.
TS EN 196-10 standardının Ek A’sında Krom VI ölçümlerinin yetkilendirilmiş üçüncü taraf bir kuruluş vasıtasıyla değerlendirilmesi gerektiği ifade edilmiştir. CPC Belgelendirme olarak Krom VI miktarının değerlendirilmesi için Türkak tarafından TS EN 196-10 standardına göre akredite olup, bu konuda da çimento üreticisinin ihtiyaçlarına çözüm ortağı olmayı hedefliyoruz.