Yıllık yaklaşık 30.000 ton alternatif yakıt kullanan fabrikamız yüzde 10-15 arasında ısıl güç ikame oranına ulaşmıştır. Yapılacak modernizasyon yatırımlarıyla bu ikame oranını öncelikli %40’lar sonrasında da %60-70 mertebelerine çıkarmayı hedeflemekteyiz.

Osman NEMLİ
Genel Müdür
Bursa Çimento
Türkiye Çimento Sektörü 54 Entegre üretim tesisi, 100 milyon ton/yıl üretim kapasitesi, 17.500 çalışanı ve 2,8 milyar dolar cirosuyla Avrupa’nın 1. Dünya’nında 4. Büyük çimento üreticisidir.
Türkiye çimento sektörü ekonomik büyümesine devam ederken; çevresel ve sosyal sorumluluklarının bilincinde olarak, sürdürülebilir büyümenin yaygınlaştırılmasında öncü sektördür.
Enerji kullanımının yoğun olduğu çimento sektörü için alternatif enerji kaynaklarının önemini mali ve çevresel konular olmak üzere iki ana başlık altında toplayabiliriz. Geçtiğimiz Aralık ayında Paris’te düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’ndan sonra karbon emisyonu ve bunun iklim değişikliğine etkisi daha da büyük önem kazanmıştır.
Ülkemiz gelişmekte olan bir ülke olduğundan, 1990 yılından 2020 yılına dek karbon emisyonu konusunda bir azalıma gidilmemiştir. Ancak sürekli artan karbon emisyonu konusunda 2030 yılına kadar yüzde 21’lik bir azalma olması öngörülmektedir.
Ülkemizin her bölgesinde hali hazırda kurulu olan, ilave arıtma üniteleri gerektirmeyen, yanma sonucu ortaya çıkan baca gazı emisyonlarının sürekli ölçüm cihazları ile takip edildiği ve beraber yanma sonucunda herhangi bir atığın ortaya çıkmadığı çimento fabrikalarının endüstriyel ve evsel kaynaklı katı atıklardan üretilen Atıktan Türetilmiş Yakıtı (ATY) alternatif yakıt olarak kullanılarak enerji geri kazanımı sağlamaktadır.
Çimento sektörünün bu potansiyelinden azami ölçüde yararlanılması ve atık yönetiminde çözüm ortağı olarak görülmesi büyük önem taşımaktadır.
Ülkemizdeki atıkların Türk çimento sektöründe alternatif kaynaklar olarak geri kazanımının arttırılabilmesi, Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği’nin de sektör adına son derece önemsediği bir konudur.
Bu kapsamda: 25-29 Ocak 2017 tarihlerinde, Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği olarak, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı işbirliğinde \\\\\\\”Çimento Sektöründe Belediye Katı Atıkları Kullanımı İş Modelleri Sempozyumu\\\\\\\” düzenledi.
Sempozyumda vurgulanan ana hususlar;
Sektör olarak konuyla ilgili Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan aşağıda kısaca belirtilen başlıklarda destek istenmiştir.
Son olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca özellikle evsel atıklardan kaynaklı tehlikesiz ATY kullanımı önünde bulunan bir engel; 06.10.2010 tarihli Atıkların Yakılmasına İlişkin Yönetmelik, 07.04.2017 tarihinde yapılan değişiklik ile uzun süredir beklenen; alternatif yakıtlar için uygulanan %40 termal ikame oranının AB‘de olduğu gibi sadece tehlikeli atıkları kapsayacak hale getirilmiş ve Tehlikesiz ATY kullanımı ile % 40’ların üzerinde ikame oranı sağlama imkanı yaratılmıştır. Önümüzdeki süreçte alternatif yakıt kullanım oranları sektörde % 60’lar mertebesine ulaşacaktır.
Bursa Çimento olarak 2006 yılında başladığımız alternatif yakıt kullanım sürecimizi 2011 yılında tamamladığımız ATY Hazırlama Tesisi ile sürdürmekteyiz. Yıllık yaklaşık 30.000 ton alternatif yakıt kullanan fabrikamız yüzde 10-15 arasında ısıl güç ikame oranına ulaşmıştır. Yapılacak modernizasyon yatırımlarıyla bu ikame oranını öncelikli %40’lar sonrasında da %60-70 mertebelerine çıkarmayı hedeflemekteyiz.
Atık ısı ile elektrik enerjisi üretim tesisi (WHR-Waste Heat Recovery):
Çimento fabrikalarında ana yakıt olarak kömür kullanılmakta olup; süreç gereği kullanılamayıp bacadan dışarı atılan atık ısının geri kazanımı prensibiyle işleyen WHR tesisi, özellikle çimento, demir çelik, kağıt, kimya ve cam sektörleri için önem arz etmektedir.
Bursa Çimento Fabrikası, atık ısının değerlendirilerek enerji tasarrufu sağlaması, dolayısıyla üretim maliyetlerini azaltmak için WHR tesisi yatırım kararı almış ve tesisi 20 ay içerisinde 17.3 milyon dolarlık maliyetle tamamlayarak 7,5 MW kurulu güç ile 08.08.2013 tarihinde faaliyete geçirmiştir.
Prosesteki 320-400 derece aralığında olan gaz sıcaklıklarından faydalanılarak ve proses gereği kullanılamayan bölüm alınarak buhar üretilmektedir. Kazanlarda üretilen buhar; türbin- generatör grubu ile elektrik enerjisine dönüştürülmektedir. Üretilen elektrik enerjisi, toplam yıllık kullanılan elektriğin yaklaşık yüzde 25’ini karşılayacaktır.
Ayrıca, elektrik enerjisi üretmek için kullanılan fosil yakıt (kömür) kullanılmadığı için; yılda toplam 25 bin ton karbon emisyonu azalımı sağlanmış olup, 25 bin adet yetişkin ağacın karşılayacağı fayda sağlanmaktadır.
Bu paralelde gerek Bursa Çimento olarak bizim, gerekse sektörümüzün aşağıda belirtilen hususlar özelinde stratejiler geliştirmesi gerekmektedir.
Kısa ve Orta Vadede Stratejiler.
Uzun Vadeli Stratejiler :
1. ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN ARTIRILMASI:
Fabrikamızda gerçekleştirilen diğer enerji tasarrufu projelerinden bazıları:
2. ALTERNATİF YAKIT VE BİYOKÜTLE KULLANIMININ ARTIRILMASI
Türkiye Çimento Sektörü Atık Kullanımı:
Çimento sektöründe alternatif yakıt kullanım faaliyetlerine 2004 yılında başlanmıştır. (Alternatif Yakıt & Hammadde beraber)
Gelinen Mevcut Durum:
35/54 tesis lisanslı,
Ortalama Termal İkame:
Yüzde 3,78 (2015 yılı)
Çimento Sektörü Hedefi:
Alternatif yakıt ve alternatif hammadde kullanım oranlarını arttırmaktır.
Bu kapsamda;
* Çimento Sektörünün Potansiyelinin Kullanımı:
Özel Atık Yakma Tesislerinin kurulması yerine Çimento Fabrikalarının Alternatif Yakıt kullanımı potansiyelinin değerlendirilmesi
* Büyükşehir Belediyeleri, Belediyelerin Yaş arıtma çamurlarının kurutulması:
Arıtma Çamuru Kurutma Üniteleri Kurması ve yatırım ve işletme bedelleri çok yüksek olan Atık Yakma Tesislerini (İnsineratör) özel olarak kurmayı tercih etmemeli ve en yakın çimento fabrikalarıyla çözüm ortaklığına yönelmeleri.
* Depolama Alanlarının Kabul Kriterlerine Özen Gösterilmesi:
Tehlikeli-Tehlikesiz ısıl değeri olan alternatif yakıt ve mineral değeri olan alternatif hammaddelerin, Büyükşehir Belediyeleri Katı Atık Depolama alanlarına kabul edilmemesi ve vahşi depolama yapılmamasının sağlanması.
* Mali Önlemler Alınması:
Büyükşehir Belediyeleri katı atık depolama alanı ücretlerinin yatırım ve işletme bedelleri dikkate alınarak, yeniden düzenlenmesi.
Bakanlık’tan Beklentiler
3. KLİNKER/ÇİMENTO ORANINI DÜŞÜRÜLMESİ ( UÇUCU KÜL KULLANIMININ VE TRASLI ÇİMENTO ÜRETİMİNİN ARTIMI VS.):
Klinker / Çimento oranımızın düşürülmesi konusunda 1985 yılında Türkiye’de ilk Traslı Çimento üretimini gerçekleştiren kuruluş olan Bursa Çimento, Traslı çimentoya ilave olarak kurmuş olduğu ARES ve Tunç Kül Şirketleri ile Seyit Ömer, Tunç Bilek ve Orhaneli Termik Santrallerindeki separe tesislerinden temin ettiği uçucu külü kullanılarak CEM IV küllü çimento üretimini başlatmıştır.
Bu kapsamda termik santrallerin yan ürünü olan uçucu külü çimento üretiminde kullanarak endüstriyel simbiyoz konusunda ülkemizdeki en ciddi uygulamalardan birini gerçekleştirip sürdüren bir kuruluş olmuştur. Kurulduğu günden günümüze kadar kullanılan yaklaşık 8.000.000 ton alternatif hammadde kullanımı ile tasarruf edilen CO2 miktarı yaklaşık (0.862ton CO2/Klinker) 6.800.000 ton olarak gerçekleşmiştir. Fabrikamızın kurulduğu günden itibaren üretmiş olduğu toplam klinkere oranlandığında kullanılan alternatif hammadde oranı yüzde 23 olarak gerçekleşmektedir. Klinker / çimento faktörü: yüzde 77,3 olarak gerçekleşmiştir.