Özkan Çetin
Yönetim Kurulu Başkanı – CTP Team /CTN Group
Sürdürülebilirlik ve temiz enerjinin küresel kaygıların ön saflarında yer aldığı bir çağda, Atık Isı Geri Kazanım (WHR) sistemleri umut verici bir çözüm olarak ortaya çıkmıştır. Bu teknoloji sadece çevresel etkiyi azaltmakla kalmıyor, aynı zamanda daha yeşil bir ayak izini hedefleyen endüstriler için finansal açıdan da fizibl olduğunu ispatlıyor.
Atık Isı Geri Kazanım (WHR) sistemleri, endüstriyel proseslerde normal şartlarda kaybolan termal enerjiden istifade etmek amacıyla tasarlanmıştır. Bazı endüstriler, faaliyetlerinin bir yan ürünü olarak atmosfere önemli miktarda ısı salmaktadır. WHR sistemleri bu atık ısıdan yararlanarak temiz enerji üretimi için değerli bir kaynağa dönüştürmeyi amaçlamaktadır.
WHR sistemleri tipik olarak ısı eşanjörleri, türbinler ve jeneratörlerden oluşur. Proses, endüstriyel işlemler sırasında yayılan atık ısının yakalanmasıyla başlar. Bu ısı daha sonra genellikle bir ısı eşanjörü aracılığıyla bir çalışma akışkanına aktarılır. Bu aşamada gaz veya sıvı halde olan çalışma akışkanı bir türbine yönlendirilerek mekanik enerji üretilir. Son olarak, bu mekanik enerji bir jeneratörle elektriğe dönüştürülerek sürdürülebilir bir güç kaynağı sağlanır.
Cimko Narlı, 6,4 Mwe tek kazanlı WHR sistemi, 2019’dan itibaren faaliyette
Atık Isı Geri Kazanım sistemlerinin en önemli avantajlarından biri de finansal açıdan fizibl olmalarıdır. Yatırım maliyeti yüksek gibi görünse de, uzun vadede sağladığı faydalar maliyetleri geçmektedir. Sunduğu bazı önemli finansal avantajlar şunlardır:
1. Enerji Maliyetlerini Düşürür: WHR sistemleri geleneksel enerji kaynaklarına olan bağımlılığı önemli ölçüde azaltarak bu sistemleri uygulayan endüstriler için enerji faturalarının azalmasını sağlar.
2. Devlet Teşvikleri: Dünya çapında birçok hükümet, WHR sistemleri de dahil olmak üzere sürdürülebilir uygulamaları benimseyen endüstrilere mali teşvikler, hibeler veya vergi kredileri sunmaktadır. Bu teşvikler yatırım getirisinin daha hızlı elde edebilmesine katkıda bulunabilmektedir.
3. Karbon Emisyonunu Azaltır: WHR sistemlerini uygulayan endüstriler, ikincil sera gazı emisyonlarındaki azalmalardan faydalanabilir, çevresel kimliklerini iyileştirirken potansiyel olarak ek mali teşvikler sağlayabilmektedir.
4. Operasyonel Verimliliği Artırır: WHR sistemleri genel operasyonel verimliliği artırarak sistemin kullanım ömrü boyunca duruş süresi ve bakım maliyetlerinin azalmasını sağlar.
Sönmez Çimento, 8 Mwe çift kazanlı WHR sistemi, 2020’den itibaren faaliyette
YİD (Yap-İşlet-Devret) Modeli:
WHR Sistemleri için Finansal Bir Çerçeve:
Sürdürülebilir yatırımlar alanında Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli, Atık Isı Geri Kazanım (WHR) sistemlerinin uygulanmasını önemli ölçüde destekleyebilecek yenilikçi bir finansal çerçeve olarak öne çıkmaktadır. YİD modeli, altyapı projelerinin geliştirilmesi, finansmanı ve işletilmesinde özel sektör katılımını kolaylaştıran bir sektör ortaklığı düzenlemesidir. WHR projelerine uygulandığında, YİD modeli benzersiz bir dizi finansal fayda sağlayabilir.
WHR Sistemleri için YİD Modelinin Avantajları:
1. Sınırlı Yatırım Maliyetleri: YİD modeli, endüstrilerin tüm yatırım maliyetlerini üstlenmeden WHR sisteminden yararlanmasına olanak tanır. Bu, bütçe kısıtlamaları olan veya WHR teknolojisinin fizibilitesini test etmek isteyen kuruluşlar için özellikle avantajlı olabilir.
2. Özel Sektör Yatırımcıları için Risklerin Azaltılması: Özel sektör ortakları projenin ilk aşamalarında yapım ve işletme risklerini üstlenir. Bu risk paylaşımı düzenlemesi, WHR sistemleri gibi sürdürülebilir altyapı projelerine özel yatırımı teşvik eder.
Çimsa Eskişehir Çimento fabrikası, 5,5 Mwe çift kazanlı WHR sistemi, inşaatı devam ediyor
3. Performansa Dayalı Ödemeler: YİD modeli genellikle sektör ortağın sistemin gerçek enerji çıktısı ve verimliliğine göre tazmin edildiği performansa dayalı ödeme yapılarını içerir. Bu sayede finansal teşvikler WHR sisteminin başarılı işletimi ile uyumlu hale getirilir.
4. Teknoloji Transferi ve Bilgi Paylaşımı: Transfer aşamasının bir parçası olarak ortağın kazandığı bilgi ve uzmanlık sektöre aktarılır, yerel kapasiteler geliştirilir ve uzun vadeli sürdürülebilirlik sağlanır.
YİD modeli, özel yatırımcılar ile Atık Isı Geri Kazanım sistemleri gibi sürdürülebilir çözümleri benimsemeye istekli kuruluşlar arasındaki boşluğu dolduran stratejik bir finansal yaklaşım olarak ortaya çıkmaktadır. Türkiye’deki endüstriler, YİD modelinin avantajlarından yararlanarak temiz enerji üretiminin potansiyelini ortaya çıkarabilir, finansal engelleri en aza indirebilir ve operasyonel verimliliği optimize edebilir.
Anahtar Teslim EPC projesi: Sinerjik Bir Yaklaşım
CTP Team, İtalya ve CTN Grup, Türkiye arasındaki iş birliği Mühendislik, Satın Alma ve İnşaat (EPC) modelini takip etmektedir. Bu entegre yaklaşım, tasarım ve satın almadan yapım aşamasına sorunsuz bir geçiş sağlayarak verimli proje yönetimine ve WHR sistemlerinin zamanında devreye alınmasına olanak tanıyor. Her iki kuruluşun sinerjik çabaları, sürdürülebilir enerji projelerinin başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesine katkıda bulunmaktadır.
Medcem Çimento, 10,5 Mwe tek kazanlı WHR sistemi, yapım aşamasında
Etkileyici Kilometre Taşları: 8 WHR Sistemi, 52 MWe ve 130.000 TPY Karbon Emisyonu Önlendi:
Bu ortaklığın somut etkisi hayata geçirilen sistemlerin sayısında açıkça görülmektedir: toplam 52 megawatt (MWe) güç kapasitesine sahip sekiz Atık Isı Geri Kazanım sistemi (2’si halihazırda faaliyette, 4’ü yapım aşamasında ve 2’si için sözleşme kısa bir süre önce imzalandı). Bu sistemler, daha önceden boşa harcanan termal enerjiyi kullanmakla kalmamış, aynı zamanda yılda 130.000 ton (TPY) karbon salınımını önleyerek çevrenin korunmasına önemli ölçüde katkıda bulunmuş ve temiz enerji çözümlerini benimsemenin somut faydalarını ortaya koymuştur. Organik Rankine Çevrimi (ORC) Teknolojisine dayalı patentli teknoloji sayesinde WHR’ler proseste su kullanmamaktadır.
Atık Isı Geri Kazanım sistemleri, maliyetleri düşürmek ve sürdürülebilir bir geleceğe katkıda bulunmak isteyen endüstriler için bir kazan-kazan senaryosu sunmaktadır. Teknoloji ilerledikçe ve farkındalık arttıkça, WHR sistemlerinin finansal fizibilitesi, onları hem ekonomik hem de çevresel sürdürülebilirliği benimseyen işletmeler için cazip bir yatırım haline getirmeye devam etmektedir.
